Kwetsbare gezinnen worden hard geraakt door prijsstijgingen

De oliecrisis van 2005 leidde tot de oprichting van het Sociaal Verwarmingsfonds. Kwetsbare gezinnen die verwarmen met stookolie of propaangas kunnen sindsdien rekenen op een ruggensteuntje in de vorm van een verwarmingstoelage. “En we zullen nog een hele tijd nodig zijn, ook al is de energiemarkt in evolutie.”

Tijdens de oliecrisis van 2005 moest er snel worden gehandeld om mensen in energiearmoede te beschermen. “Op alle producten die voor huisbrandolie gebruikt worden, werd een accijns gecreëerd die zou dienen als solidariteitsbijdrage voor de meest kwetsbare verbruikers van stookolie of propaangas”, schetsen algemeen directeur Walter Walgraeve en adjunct-algemeen directeur Véronique Laurent. “Maar al snel bleek dat die accijnzen onvoldoende waren om alle gezinnen te subsidiëren. De toelage werd permanent gemaakt. Wie stookolie, propaangas of lamppetroleum gebruikt en in energiearmoede zit, kan sindsdien een toelage van het Verwarmingsfonds krijgen.”

In België verwarmt nog steeds 1 op de 5 gezinnen zich met stookolie of propaangas. In Wallonië is dat zelfs 1 op de 2 gezinnen. “In 2020 was voor 15 procent van de gezinnen de energiefactuur te hoog ten opzichte van hun inkomen”, weet Véronique. “En iets meer dan 4 procent van de gezinnen had een te laag uitgaveprofiel: ze verbruikten dus te weinig energie voor hun type woning of appartement. Vandaag liggen deze percentages wellicht hoger door de ongeziene energiecrisis die we in 2022 gekend hebben.”

De prijs voor stookolieproducten lag begin januari 2021 op 0,50 cent voor 1 liter. Op het hoogtepunt van de energiecrisis, in 2022, lag de prijs zelfs hoger dan 1,5 euro per liter. In januari 2023 klokken we af op 1 euro per liter. “Voor de energiecrisis deden 72.000 begunstigden een beroep op ons. Vandaag zijn dat er bijna 80.000”, klinkt het. “Maar dat cijfer ligt nog steeds te laag. We zijn zeker dat sommige mensen recht hebben op de premie, maar de aanvraag niet doen. Er is altijd een zekere schroom geweest: om de premie te krijgen, moet je de stap zetten naar het OCMW.

Voor veel mensen is dat een psychologische drempel. Bovendien is de administratieve regelgeving bij de premieaanvraag vrij complex. Daar gaan we iets aan doen.”

Om meer mensen te overtuigen de premie van het Sociaal Verwarmingsfonds aan te vragen, zet de directie in op digitalisering en communicatie. “We willen onze regelgeving toegankelijker maken”, zegt Walter. “Het sociaal tarief voor gas en elektriciteit is bijvoorbeeld al goed geïnformatiseerd. Ook wij zijn op zoek naar manieren om te vereenvoudigen via automatisering.”

Stookolie of propaangas zijn fossiele brandstoffen waarvan de uitstoot op termijn aan banden zal worden gelegd. Maar die energietransitie zal altijd gepaard gaan met steunmaatregelen voor kwetsbare gezinnen. “Zij worden tenslotte het hardst geraakt door prijsstijgingen, en vaak hebben ze niet de middelen om hun woning te renoveren of over te schakelen op andere verwarmingsbronnen. Hun mogelijkheden zijn beperkt.